In dit artikel leg ik je op een hele eenvoudige manier uit wat een paniekstoornis is en wat je kunt doen om dit te overwinnen.
Laten we beginnen:
De werking van je alarmsysteem
Duizenden jaren geleden, toen de mens nog in het wild leefde, lag er eigenlijk altijd wel gevaar op de loer. Wanneer we de bossen in gingen om te jagen op eten, hielden we altijd alles in de gaten voor het geval dat er gevaar was. Wolven, tijgers of leeuwen… we moesten altijd waakzaam zijn op gevaar. Want als we dit niet waren, konden we zomaar doodgaan.
En wanneer er dan een wolf uit de bosjes kam, konden we drie dingen doen: vluchten, vechten of bevriezen.
Ik ben totaal niet dapper, dus ik zou sowieso hebben gevlucht… en jij? Wat zou jij hebben gedaan? Of sterker nog… wat doe jij vandaag de dag wanneer je angstig bent?
Juist, dit systeem noemen we onze vecht of vlucht reactie en is tot vandaag de dag bij ons. En dit is niet slecht, want zonder dit systeem zou jij zomaar de snelweg oplopen, door rood licht rijden of je handen op het fornuis houden om te kijken wat er gebeurt.
Wat er met je gebeurt als je paniek hebt
Maar soms gaat dit alarmsysteem af op hele onverwachte momenten, zonder dat er echt gevaar aanwezig is. Dit noemen we de trigger van een paniekaanval, maar niet de oorzaak… waar ik later op terugkom. En de trigger is de eerste stap van een paniekaanval.
Deze trigger kan een situatie zijn, een sensatie in je lichaam, een dier of iets waar je gestresst van wordt.
Wanneer deze trigger wordt geactiveerd dan gebeurt er iets speciaals in ons brein. Onze amygdala stuurt een signaal naar een ander deel in ons brein, dat vervolgens cortisol en adrenaline loslaat.
Cortisol is het stresshormoon. Hierdoor worden we alert en gevoeliger voor onze “wat-als” gedachten. De adrenaline zijn de kriebels in je buik die bij sommige mensen zien als enthousiasme, maar bij mensen bij paniek enorm beangstigend kunnen zijn.
De amygdala noemen ik en mijn 1:1 studenten “Meneer Angst”. De studenten visualiseren dit stukje van hun brein als een schattig poppetje dat hard zijn best doet om jou te beschermen tegen gevaar.
Wanneer Meneer Angst de cortisol en adrenaline loslaat dan gebeuren er bepaalde dingen in ons lichaam.
Het eerste dat er gebeurt is dat onze gedachten beginnen te racen:
“Wat als ik deze winkel inga en flauwval?”
“Wat als ik ineens begin te hyperventileren?”
“Wat als ik de controle verlies?”
Deze gedachten maken de angst erger, waardoor je angst toeneemt.
Het tweede dat er gebeurt, is dat je verschillende lichamelijke symptomen voelt, die werden veroorzaakt door de adrenaline en cortisol.
Denk aan hartkloppingen, duizeligheid, hoog in je ademhaling zitten of snel naar het toilet moeten.
En hierna doen we iets, wat de oorzaak van de paniek is… en dat is het volgende.
De oorzaak van paniek
De trigger van paniek is niet de oorzaak van de paniek. De trigger zorgt voor de eerste golf van adrenaline, maar daardoor raken we niet meteen in paniek.
Wat zorgt dat we in paniek belanden is onze relatie met angst. Wat er gebeurt als we angstig worden is dat we ook angstige gedachten en gevoelens krijgen. En wanneer we bang worden van wat we denken en voelen krijgen we nóg meer angst.
We denken dat we de controle kunnen verliezen, kunnen flauwvallen of zelfs dood kunnen gaan. Doordat we in discussie gaan met deze gedachten en schrikken, worden we bang voor de angst.
Jij ziet jouw angstige gedachten en gevoelens als iets “slechts” en iets dat je niet wil, waardoor je relatie met angst verslechtert. Jouw gevecht tegen de symptomen en gedachten zorgt dat de spanning steeds verder toeneemt.
Wanneer je begint te piekeren over je angst, maak je de angst erger… en dit is wat er dan gebeurt.
Hoe angst groeit naar paniek
Stel jij zou nog steeds in de oertijd leven. Je bent in het bos, je hoort geritsel en ineens zie je een grote wolf?
Ik neem aan dat je kei hard zou rennen. Dit doe je om jezelf in veiligheid te krijgen en de angstgevoelens te verminderen. Precies dezelfde tactiek gebruik jij vandaag nog steeds.
Wanneer je in een bepaalde situatie bent en je angstig voelt, dan wil je dit vermijden, omdat je dan de paniekgevoelens vermindert. Dit is wat ons oerbrein altijd wilde doen en noemen we vermijdingsgedrag. Wanneer we dit doen dan neemt de spanning af, waardoor we ons weer veilig voelen.
Maar wanneer we dit te vaak doen, zal Meneer Angst (het poppetje in ons brein dat ons angstig maakt) gaan denken dat de situatie écht iets is om bang voor te zijn.
Door de situatie te ontvluchten of tegen de angst te vechten leert Meneer Angst dat de situatie of trigger ook écht gevaarlijk is en iets om angstig over te zijn.
Het goede nieuws is dat paniek niet gevaarlijk is. Je kunt niet doodgaan door paniek, een hartaanval krijgen, flauwvallen of de controle verliezen… ook al voelt dat wel zo!
Wat je waarschijnlijk ook probeert te doen zijn verschillende dingen om er vanaf te komen. Denk aan afleidingstechnieken, ademhalingsoefeningen of gefrustreerd zijn op je symptomen en angstige gedachten.
Wanneer je dit doet zal Meneer Angst meer adrenaline loslaten, waardoor de angst verder toeneemt. Door dus tegen je angst te vechten, het te onderdrukken en de eerste golf aan adrenaline te bestempelen als “slecht” kun je dus in een paniekaanval belanden.
Hierdoor kun je bang worden voor paniek, waardoor we vanaf nu spreken van een “paniekstoornis”.
Nu je dit weet, ben je waarschijnlijk benieuwd naar hoe je paniek kunt overwinnen.
Hoe paniekaanvallen overwinnen
Dus… hoe kun je paniek overwinnen? Het allerbelangrijkste dat je kunt doen om paniek te overwinnen is de situatie niet ontvluchten.
Vaak als we merken dat het ons te veel wordt, dan vluchten we van de situatie. Hierdoor neemt de spanning af, maar laten we aan ons brein zien dat de situatie iets is om angstig over te zijn… anders hadden we niet gevlucht!
Dit is wat je moet proberen te doen.
Het is heel belangrijk om de situatie niet te ontvluchten. Je zal merken dat de spanning in de situatie steeds verder zal stijgen, maar doordat je blijft staan de spanning gelijdelijk aan zal afnemen. Het bereikt een piek, maar dan raakt Meneer Angst verward.
“Waarom vlucht je niet?” denkt hij.
En wanneer hij dit denkt zal hij stoppen met het loslaten van cortisol en adrenaline, omdat je aan hem hebt laten zien dat er niets aan de hand is.
Dit is een lastige taak, ik spreek uit eigen ervaring. Want de angst en paniek voelen enorm intens, maar het is wél de weg naar de overwinning.
Want wanneer je dit keer op keer doet, zullen je “wat als” gedachten veranderen naar “ik kan dit aan”. En wanneer dit gebeurt bouw je zelfvertrouwen op. Dat gevoel van zelfvertrouwen is wat jou helpt om de paniek te overwinnen.
Het opbouwen van zelfvertrouwen is zelfs hét belangrijkste ingrediënt om paniekaanvallen te overwinnen.
Natuurlijk is dit niet eenvoudig. Het is daarom belangrijk om dit stap voor stap te doen. Paniek overwinnen betekent niet jezelf in een vulkaan werpen, maar stapsgewijs je paniek overwinnen. En ook de kleine stapjes zullen spannend zijn, maar jij kan dit.
Het gaat ook nooit om de afstand, locatie of situatie meesteren, maar het meesteren van jezelf. De sleutel naar paniek overwinnen is dus leren anders omgaan met paniek gevoelens en gedachten en jezelf in situaties plaatsen om hier vervolgens op een andere manier mee om te gaan.
Mocht je hier hulp nodig bij hebben kan je me altijd berichten op Instagram of een kijkje nemen naar de cursus Overwin Je Angst.
